KORTESKO DANTZAK
Kontextua: San Miguel Arkanjelu (irailaren 29)
Kokapen geografikoa: Tuterako merindadea: Nafarroako Erribera – Kortes
Jaiaren goizean meza solemnea eta prozesio zibiko-erlijiosoa antolatzen dira, eta 12 dantzari inguruk parte hartzen dute bertan, arkanjelu nagusiaren irudiarekin batera. Antzinatik izan da horrela, eta bertan egiten da prozesio-martxa, Kalejira edo “Cortesias” izenekoekin. Bi aldaeretan, makilak erabili gabe, bi ilara paralelotan eboluzionatzen dute edo elkar gurutzatzen dira. Ibilbidearen amaieran, elkarrizketa labur bat egiten da, aingeru baten eta deabruaren artean.
Arratsaldean, herriko plazan eta horri buruzko oholtza baten gainean, “Dance” edo “Palotiáu” delakoa antolatzen da, auzotarrak eta kanpotarrak biltzeko. Honako antzerki-argudio honekin:
- Maioralaren agurra publikoari eta elkarrizketa dibertigarria rabadanarekin. Tokiko edo eskualdeko bizitza kolektiboaren kritikekin edo errepasoarekin nahastuta.
- Deabruaren esku-hartzea.
- Aingeruaren agerpena maioralaren eskariz eta bi izaki antagonikoen arteko borroka dialektikoa (aingerua eta deabrua).
- San Migeli zuzendutako bertsoak, “Makilari” bakoitzak interpretatuak.
- Dantzarien errepertorioa.
- Maioralaren azken agurra, taldearen izenean.
Dirudienez, desagertu egin dira mairuen eta kristauen antzezlan horien norgehiagoka klasikoa, sarrazenoen eta haien dantzen taldea edo aingeru eta deabruarena.
Sakramentala ez den loa eta antzerki-jakararen artean, dancearen antzezpen eszenikoa ongiaren eta gaizkiaren irudietan oinarritzen da, ekintza kolektibo satirizatuak eta alarde pedagogiko batean dantzariengan bistaratzen dira edo, ikuskizunaren harmonia zainduz, dantzak entremes gisa sartzen dira. Bakarrizketa eta elkarrizketa errezitatuak, Cortes herriko berezko dantzen errepertorio hautatuak laguntzen ditu. Eta “aipatutako” izaera finkoko moralizatzaileen bertsioak eta urtean gertatutako gertakariak jasotzen dituzten “elkarrizketak” izenekoak dira.
Taldearen janzkerak eta konposizioak zenbait aldaketa izan ditu, janzkera aldatu egin delako edo emakumeak dantzan hasi direlako. Horregatik guztiagatik eta bere esanahiagatik, gaur egun Nafarroaren ospakizun edo festetako bat da, Gizateriaren ondasun materiagabetzat hartzen dena.
